Niedowład po jednej stronie ciała, zaburzenia mowy i świadomości to najczęstsze objawy udaru mózgu. Mogą pojawić się też inne dolegliwości, a to, czy osoba ma udar, można sprawdzić, wykonując 3 proste kroki. W przypadku stwierdzenia udaru należy wezwać pogotowie i udzielić choremu pierwszej pomocy.
Udar mózgu może być niedokrwienny lub krwotoczny. Pierwszy z nich powstaje na skutek ograniczenia przepływu krwi w mózgu, drugi jest efektem pęknięcia naczynia krwionośnego i wylewu do mózgu krwi. Objawy obu rodzajów udaru są podobne i zależą nie od przyczyny udaru, ale od obszaru mózgu, w którym doszło do anomalii.
Objawy udaru mózgu – rozpoznanie udaru
Udar mózgu występuje nagle, a jego objawy stają się widoczne niemal od razu. W zależności od tego, w którym obszarze mózgu doszło do niedokrwienia lub wylewu krwi, dolegliwości są różne. Najczęstsze objawy udaru mózgu to:
- niedowład jednej strony ciała – chory ma zaburzoną mimikę (np. połowa twarzy jest pozbawiona napięcia, z jednej strony kącik ust opada), ma problemy z poruszaniem ręką (nie może jej unieść do góry) i nogą po tej samej stronie ciała, doświadcza zaburzeń koordynacji,
- zaburzenia orientacji i świadomości,
- zaburzenia czucia w połowie ciała,
- zaburzenia mowy, zbaczanie języka,
- zaburzenia widzenia – niedowidzenie połowiczne,
- zaburzenia równowagi, zawroty głowy.
Zwiastunami udaru mózgu są zwykle bardzo silny, narastający ból głowy, zawroty głowy i zaburzenia świadomości. Serca zwalnia, oddech staje się przyspieszony i jest spłycony, rozszerza się źrenica po stronie, po której występują zmiany z mózgu.
Jeśli zmiany są rozległe i dotkną ośrodka oddechowego, może dojść do zatrzymania oddechu i zatrzymania krążenia.
Sposoby na to, jak rozpoznać udar u drugiej osoby, to poprosić ją:
- żeby się uśmiechnęła – opadający kącik ust sugeruje udar mózgu,
- żeby powtórzyła proste zdanie lub frazę, np. Mamy dzisiaj ładną pogodę – o udarze świadczy bełkotliwa lub niewyraźna mowa, brak powtarzania lub powtarzanie tych samych słów,
- żeby uniosła obie ręce do góry – osoby z udarem mają problem z uniesieniem jednej ręki.
Udar mózgu wymaga udzielenia natychmiastowej pomocy.
Pierwsza pomoc osobie z udarem mózgu
Udar mózgu może skończyć się śmiercią chorego, jeśli nie uzyska on w porę pomocy. Dlatego kluczowy jest czas rozpoznania udaru i szybkość reakcji.
- Po pierwsze należy bezzwłocznie wezwać pogotowie, dzwoniąc na numer 999 lub 112.
- Po drugie, jeśli osoba z udarem nie straciła przytomności, należy ułożyć ją w wygodnej dla niej pozycji. Jeśli chory jest nieprzytomny, należy zastosować pozycję boczną ustaloną.
- Po trzecie, jeśli dochodzi do zatrzymania oddechu i krążenia, należy podjąć resuscytację i kontynuować ją do czasu przyjazdu służb medycznych.
Pierwsza pomoc szpitalna polega na eliminacji przyczyny udaru mózgu – zatrzymaniu krwawienia i redukcji ciśnienia wewnątrzczaszkowego w przypadku udaru krwotocznego lub podaniu leków zmniejszających krzepliwość krwi albo rozpuszczających skrzepliny w udarze niedokrwiennym. We wszystkich przypadkach dąży się też do zmniejszenia obrzęku mózgu.
Ważną częścią leczenia udaru mózgu jest rehabilitacja, która ma przywrócić choremu sprawność. Rozpoczyna się ją możliwie najwcześniej.
